Labels

ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΒΙΟΓΡΑΦΙΕΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΙΣΤΟΡIΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΠΟΣ ΤΟΥ 40 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΒΙΝΤΕΟ ΤΟ ΧΡΟΝΟΝΤΟΥΛΑΠΟ ΜΑΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΛΙΓΓΕΝΕΣΙΑ 1821-1832 ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΑΡΧΑΙΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΕΛΛΑΔΑ 1967-1974 ΒΙΟΓΡΑΦΙΕΣ ΞΕΝΩΝ ΜΗ ΣΥΜΒΑΤΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΡΧΑΙΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΠΟΛΕΙΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ Β΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΕΛΛΑΔΑ ΤΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ ΘΡΥΛΟΙ / ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ Α΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ 1453 - 1821 ΑΡΧΑΙΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΑΡΧΑΙΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΑΠΟΚΑΛΥΨΕΙΣ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΟΙ / ΗΜΙΘΕΟΙ / ΗΡΩΕΣ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑ ΒΙΒΛΙΑ ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΧΑΡΤΕΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΘΛΗΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΔΕΚΕΜΒΡΙΑΝΑ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΑΤΤΙΛΑΣ ΡΗΤΑ

1 Νοεμβρίου 2012

Η Ελλάδα στη Μικρά Ασία


Η Ελλάδα στη Μικρά Ασία (1919-1922) 
Κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα, η Ελλάδα βρέθηκε στη δίνη τεσσάρων πολέμων (δύο Παγκόσμιων και δύο Βαλκανικών), ενός εμφυλίου και τριών δικτατορικών καθεστώτων.
Ωστόσο, η Μικρασιατική Εκστρατεία που κατέληξε στην ολέθρια Μικρασιατική Καταστροφή παραμένει ίσως η πιο τραγική και μαύρη σελίδα της νεότερης ελληνικής ιστορίας.
Το 1918 ο 1ος Παγκόσμιος Πόλεμος έχει φτάσει στο τέλος του (Ανακωχή του Μούδρου, 17/30 Οκτωβρίου 1918). Οι χώρες που αποτελούσαν την Αντάντ ξεκίνησαν να διαπραγματεύονται τον διαμελισμό των εδαφών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, του «Μεγάλου Ασθενή», που βρισκόταν στο στρατόπεδο των ηττημένων έχοντας συμμαχήσει κατά τη διάρκεια του Μεγάλου Πολέμου με τις λεγόμενες Κεντρικές Δυνάμεις (Γερμανία και Αυστροουγγαρία).

Η Ελλάδα, που είχε μπει στον Πόλεμο στα 1917 στο πλευρό της Αντάντ, συμμετέχει στη Συνδιάσκεψη Ειρήνης στο Παρίσι και ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος προωθεί το όραμα της «Μεγάλης Ιδέας», που αντικατόπτριζε τα όνειρα των Ελλήνων να συμπεριληφθούν στα σύνορα της χώρας οι αλύτρωτες πατρίδες που αποτελούσαν εστίες του Ελληνισμού από την Αρχαιότητα και παρέμεναν κάτω από τον τουρκικό ζυγό από τον 15ο αιώνα. Το όραμα της δημιουργίας της Ελλάδας των «2 ηπείρων και των 5 θαλασσών» δεν ήταν καινούργιο.
Η Μικρά Ασία αποτελούσε την «καρδιά» του ονείρου. Η Σμύρνη, η Αλικαρνασσός, το Αϊβαλί, η Έφεσος και αναρίθμητες άλλες πόλεις και χωριά που βρίσκονται στις δυτικές ακτές της Ευρωπαϊκής Τουρκίας, κατοικούνταν από Έλληνες από τον 7ο αιώνα π.Χ. Είναι τόσο χαρακτηριστικό όσο και εκπληκτικό το γεγονός ότι οι Έλληνες των παραλίων της Μικράς Ασίας εξακολουθούσαν να χρησιμοποιούν τους γλωσσικούς ιδιωματισμούς της Ιωνικής Διαλέκτου, κατάλοιπο της αρχαιοελληνικής τους κληρονομιάς.  
Στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα, η ελληνική αστική τάξη βρισκόταν στα εδάφη που παρέμεναν υπό του τουρκικού ζυγού. Εύποροι έμποροι, γιατροί, δικηγόροι, καθηγητές, τραπεζίτες και καλλιτέχνες, κρατούσαν τα ηνία της τοπικής οικονομίας.
Όταν οι Ιταλοί έκαναν απόβαση στην Αττάλεια, στα νότια παράλια της Μικράς Ασίας, η Μεγάλη Βρετανία και η Γαλλία αποφασίζουν να επιτρέψουν στην Ελλάδα να στείλει στρατό στη Σμύρνη προκειμένου, αφενός να αποτελέσει αντίβαρο και να ανακόψει τον επεκτατισμό των Ιταλών και αφετέρου να διασφαλίσει τα συμφέροντα των Συμμάχων στην περιοχή και να συμβάλλει στην προστασία των χριστιανικών πληθυσμών.
Ο Ελληνικός Στρατός έκανε απόβαση στη Σμύρνη στις 2/15 Μαΐου 1919, μέρα ιστορική τόσο για τους Έλληνες κατοίκους της πόλης όσο και για την ίδια την χώρα. Ωστόσο, παράλληλα με τους πανηγυρισμούς των Ελλήνων της Σμύρνης, γεννιέται το τουρκικό εθνικιστικό κίνημα, με αρχηγό τον Μουσταφά Κεμάλ, μετέπειτα ιδρυτή της τουρκικής δημοκρατίας, που έμελε να περάσει στην Ιστορία με το προσωνύμιο Ατατούρκ (πατέρας των Τούρκων).
Στις 28 Ιουλίου/10 Αυγούστου 1920, υπογράφετε στη Γαλλία η Συνθήκη των Σεβρών, σύμφωνα με την οποία επεκτείνονταν τα σύνορα του ελληνικού κράτους ώστε να συμπεριλαμβάνουν τη Θράκη καθώς και τα νησιά Ίμβρο και Τένεδο. Επιπροσθέτως, επισημοποιείτο η παρουσία της Ελλάδας στην περιοχή της Σμύρνης, η οποία ορίστηκε να διοικείται από Έλληνα αρμοστή, παρέμενε ωστόσο υπό την υψηλή κυριαρχία του Σουλτάνου και η τύχη της θα οριστικοποιείτο 5 χρόνια μετά κατόπιν διενέργειας δημοψηφίσματος.  Η Ελλάδα των «2 Ηπείρων και των 5 Θαλασσών» είχε γίνει σχεδόν πραγματικότητα. Σχεδόν…
Ακριβώς αυτή την κρίσιμη στιγμή για την Ελλάδα, ο Εθνικός Διχασμός που μάστιζε τη χώρα από το 1914 και κορυφώθηκε το 1916, έφτανε στο αποκορύφωμα του.
Δύο μέρες μετά την υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών, στο σιδηροδρομικό σταθμό της Λυών, πραγματοποιείται απόπειρα δολοφονίας του Βενιζέλου.  Ο πρωθυπουργός τραυματίζεται βαριά και νοσηλεύεται σε τοπικό νοσοκομείο. Παράλληλα, στην Αθήνα η είδηση της δολοφονικής απόπειρας εναντίον του Βενιζέλου εξοργίζει πλήθος βενιζελικών που ξεχύνεται στο κέντρο της πόλης. Θλιβερό αποκορύφωμα, η εν ψυχρώ δολοφονία του φιλοβασιλικού Ίωνα Δραγούμη στην μέση της λεωφόρου Κηφισίας (σημερινή Βασιλίσσης Σοφίας) στις 31 Ιουλίου/13 Αυγούστου 1920.
Ο Βενιζέλος επιστρέφοντας στην Ελλάδα, προκηρύσσει εκλογές… Η εμπλοκή της χώρας σε πολέμους επί δέκα συναπτά έτη και τα δυσβάσταχτα οικονομικά βάρη, σε συνδυασμό με τις προεκλογικές υποσχέσεις των φιλοβασιλικών ότι θα παύσουν τον πόλεμο και ο στρατός θα επιστρέψει στην περιοχή της Σμύρνης, οδηγούν στις 1/14 Νοεμβρίου 1920, το Κόμμα των Φιλελευθέρων σε εκλογική ήττα και τον Βενιζέλο αυτοεξόριστο στο Παρίσι. Η αρχή του τέλους της Μεγάλης Ιδέας αλλά και των ελληνικών πληθυσμών της Μικράς Ασίας έχει μόλις ανατείλει.
Οι Μεγάλες Δυνάμεις (Μεγάλη Βρετανία, Γαλλία, Ιταλία και Σοβιετική Ένωση) έχουν αρχίσει ήδη να διαπραγματεύονται μυστικά με τον Κεμάλ, αρχηγό του τουρκικού εθνικιστικού κινήματος, που έχει αρχίσει να αποκτά δύναμη. Ο Κεμάλ, διαπραγματεύεται με τις Μεγάλες Δυνάμεις τον έλεγχο των πετρελαίων της Μέσης Ανατολής, με αντάλλαγμα την παύση κάθε βοήθειας προς την Ελλάδα.
Η εκλογική ήττα του Βενιζέλου, που διατηρούσε άριστες διπλωματικές σχέσεις με τους Ευρωπαίους ομολόγους του αφενός και η επαναφορά του βασιλιά Κωνσταντίνου Α’ στο θρόνο αφετέρου αποτέλεσαν ιδανικές αφορμές ώστε οι Σύμμαχοι να διαμηνύσουν στην ελληνική κυβέρνηση ότι δεν σκόπευαν να συνεχίσουν να στηρίζουν κατ’ ουδένα τρόπο την Ελλάδα στην Μικρασιατική Εκστρατεία. 
Η ελληνική κυβέρνηση των Αθηνών αρνείται επανειλημμένως διάφορες προτάσεις ανακωχής με τον Σουλτάνο, παρά τις σχετικές οχλήσεις που δέχεται τόσο από τον αυτοεξόριστο Βενιζέλο όσο και από τους αρχηγούς του στρατεύματος. Ο Στρατός μας, που πολεμούσε ακατάπαυστα επί δέκα συνεχόμενα έτη είχε απομείνει χωρίς φαγητό, ρουχισμό και πολεμοφόδια. Η απάντηση της κυβέρνησης ήταν η αλλαγή των έμπειρων στρατιωτικών που ηγούντο του Στρατού, με φιλοβασιλικούς.
Η τραγική συνέχεια έρχεται στις 13/26 Αυγούστου 1922, οπότε ξεκινά η τουρκική επίθεση εναντίον των ελληνικών θέσεων στη γραμμή Κιουτάχειας-Εσκί Σεχίρ-Αφιόν Καραχισάρ. Ακολουθεί συντριβή και άτακτη (ως επί το πλείστον) υποχώρηση του Ελληνικού Στρατού.
Το αποτέλεσμα είναι καταστροφικό:
         Ο τουρκικός στρατός εισβάλει στην πόλη της Σμύρνης, μητρόπολη του Μικρασιατικού Ελληνισμού. Ακολουθούν άγριες σφαγές και βιασμοί ανδρών και γυναικών, νέων και γέρων. Η ελληνική και η αρμενική συνοικία καίγονται και καταστρέφονται ολοσχερώς. Τα συμμαχικά πλοία που βρίσκονται αραγμένα στο λιμάνι της Σμύρνης παρακολουθούν αμέτοχα το αποτρόπαιο θέαμα, την άνευ προηγουμένου αυτή σφαγή. Ο Τζωρτζ Χόρτον, πρέσβης των ΗΠΑ στη Σμύρνη και αυτόπτης μάρτυρας των γεγονότων, διηγείται στο βιβλίο του τις στιγμές της θηριωδίας:
“Καθώς έβλεπα από το μπαλκόνι της πρεσβείας τις σφαγές και τους βιασμούς ανδρών, γυναικών, νέων και γέρων, μία εικόνα παίρνω μαζί μου από τη Σμύρνη: τη ντροπή που ανήκω στο ανθρώπινο γένος”.
Το εξώφυλλο των Times της Νέας Υόρκης την ημέρα μετά την καταστροφή της Σμύρνης έγραφε: “Η ΣΜΥΡΝΗ ΣΒΗΣΤΗΚΕ ΑΠΟ ΤΟΝ ΧΑΡΤΗ”.
Ο απολογισμός της Μικρασιατικής Εκστρατείας και Καταστροφή σε νεκρούς είναι τραγικά ιλιγγιώδης. Όσοι άντρες δεν σκοτώθηκαν, στάλθηκαν σε τάγματα εργασίας στα βάθη της Τουρκίας, απ’όπου σχεδόν κανείς δεν επέστρεψε. Εξοντώνονταν μαζικά. Στο Αϊβαλί, παραδείγματος χάριν, από τους 3.000 άνδρες που εστάλησαν σε τάγματα εργασίας το Σεπτέμβριο του 1922 επέστρεψαν μόλις 18.
Στις 24 Ιουλίου 1923 υπογράφεται η Συνθήκη της Λωζάννης όπου καθορίζονταν τα νέα σύνορα ανάμεσα στις δύο χώρες (Ελλάδα και Τουρκία). Λίγους μήνες νωρίτερα, στις 30 Ιανουαρίου 1923 υπογράφεται το σύμφωνο για την Υποχρεωτική Ανταλλαγή Πληθυσμών. Σύμφωνα με αυτή, περίπου 400.000 Τούρκοι που ζούσαν στην Ελλάδα και 1.500.000 Έλληνες της Μικράς Ασίας υποχρεώθηκαν σε ανταλλαγή. Εξαίρεση αποτέλεσαν οι Έλληνες της Κωνσταντινούπολης, της Ίμβρου και της Τενέδου καθώς και οι Τούρκοι της Δυτικής Θράκης.
Η συνέχεια για τους πρόσφυγες είναι γνωστή σε όλους μας, μιας και ένας στους δύο Έλληνες είμαστε απόγονοι Μικρασιατών. Απόγονοι των ανθρώπων αυτών που ξεριζώθηκαν από τα πάτρια εδάφη τους και αναγκάστηκαν να «μαζέψουν τα κομμάτια τους» και να χτίσουν τη ζωή τους απ ’την αρχή, αφήνοντας ανεξίτηλο το στίγμα τους στην πρόοδο και στη διαμόρφωση της ταυτότητας της ελληνικής κοινωνίας.  


Ενδεικτική βιβλιογραφία:
Χρ. Αγγελομάτης, Χρονικόν Μεγάλης Τραγωδίας, Βιβλιοπωλείον της Εστίας Ι.Δ. Κολλάρου & Σια Α.Ε., 8η έκδοση, Μάρτιος 2008.G.Horton, Αναφορικά με την Τουρκία-Η Κατάρα της Ασίας-Προξενικά Ντοκουμέντα των ΗΠΑ, εκδόσεις Α.Α.Λιβάνη & Σια, 1992.
Michael Llewellyn Smith, Το όραμα της Ιωνίας-Η Ελλάδα στη Μικρά Ασία 1919-1922, ΜΙΕΤ, 2009.

Ελένη Λετώνη, Επιστήμων Πολιτιστικής Πολιτικής & Διοίκησης.



Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου